طراحی و اجرای بام سبز
آنچه قرار است مطالعه کنید
طراحی و اجرای بام سبز
در صورتی که قصد طراحی و اجرای بام سبز را دارید، شما نیازمند یک سری اطلاعات اولیه در این مورد میباشید. با مطالعه این مقاله شما اطلاعات مورد نیاز در مورد طراحی و اجرای بام سبز از صفر تا 100 و به طور کامل خواهید آموخت.
تعریف بام سبز
بام سبز در لغت به معنی ایجاد فضای سبز و یا ایجاد امکاناتی جهت رشد گیاهان بر روی بام ساختمان میباشد. در تعریف عامیانه روفگاردن یا بام سبز، به فضای سبزی اشاره دارد که بر روی سطح یک ساختمان، سقف یا پارکینگ ساخته میشود. این فضاهای سبز به منظور بهبود کیفیت هوای شهری، کاهش انتشار گازهای گلخانهای، افزایش کیفیت زندگی ساکنین و تامین نیازهای گیاهان ایجاد میشوند.
تاریخچه بام سبز
در تاریخ، بام سبز در شهرهای باستانی مانند بابل، روم، بابلیون، آسیوط، ایران و چین پرورش میبافتند و معمولا به عنوان یکی از بخشهای اصلی ساختمانها مورد استفاده قرار میگرفتند. در سالهای 1960 و1970، بام سبز در آمریکا با افزایش توجه به محیط زیست و توسعه شهرهای پایدار به عنوان یکی از راهحلهای حفظ محیط زیست شهری مطرح شدند.
در سالهای اخیر، طراحی و اجرای بام سبز به عنوان یکی از جدیدترین روشهای حفظ و ارتقا محیط زیست شهری معرفی شدهاند و بسیاری از شهرها جهان از جمله نیویورک، لندن و سیدنی برای مدیریت محیط زیستی شهری خود از طراحی و اجرای بام سبز استفاده میشود.
مزایای بام سبز
امروزه، بام سبز مورد توجه بسیاری از سازندگان و خریدران ملک در سرتا سر جهان قرار گرفته است. در اروپا از بام سبز بیشتر به دلایل اقتصادی به ویژه در زمینه صرفه جویی در مصرف انرژی استفاده میشود. همچنین در کشورهای صنعتی که برای توسعه خود دست به تخریب محیط زیست زده اند، بام سبز جایگزینی مناسب جهت باز سازی فضاهای سبز از دست رفته میباشد.
بام سبز در ایران علاوه بر موارد فوق، جنبه های بصری، تجملاتی، مصرفی و کاربردی بیشتری به خود گرفته است. با افزایش قیمت املاک و مستغلات در کلان شهرها به ویژه در تهران و از طرفی نبود سرانه فضاهای سبز مناسب، باعث شده بام سبز به یکی از مهمترین آپشن های کاربردی در ساختمان های لوکس بدل شود. ساختمان سازها جهت ایجاد جذابیت بیشتر، سعی بر آن دارند نقاط ضعف مشاعات ساختمان خود را با استفاده از فضای بلا استفاده بام پر نموده و ساختمان را با امکانات بیشتر به نمایش درآورند و از طرفی خریداران املاک، با احساس نیاز به گذارن اوغات خود با خانواده و دوستان، در محیطی سبز و با طراوت، به دنبال ساختمانهایی با فضای متفاوت می گردند.
محدودیت های اجرایی بام سبز
عموما محدودیتهای طراحی و اجرای بام سبز به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:
- محدودیتهای سازهای
یکی از محدودیت های بام سبز مربوط به وزن ساختمان و محدودیت تحمل آن توسط سازه است. باید به طور دقیق محاسبات و بررسی های لازم قبل از اجرای بام سبز انجام شود تا وزن بام سبز که شامل گیاهان، خاک، آب و سایر موارد به طور ایمن تحمل شود.
- محدودیتهای اقلیمی و جغرافیایی
محدودیت های اقلیمی در طراحی و اجرای بسته به شرایط آب و هوایی، زاویه تابش خورشید، برودت هوا در فصول مختلف، میزان رطوبت و سرانه بارش در هر منطقه بستگی دارد. برای مثال تنوع پوشش گیاهی در برخی از مناطق جغرافیایی، امکان پذیر و قابل اجرا نمیباشد و دامنه انتخاب گیاهان جهت اجرا در بام سبز را محدود تر می نماید.
برای مشاهده “طراحی روف گاردن کلاسیک” کلیک کنید.
انواع بام سبز از لحاظ نحوه اجرا
در کل بامهاسبز از لحاظ نحوه اجرا به دو دسته تقسیم می شوند:
- بام سبز دائم یا ثابت (Immobile Green Roof)
در بام سبز دائم، غیرمتحرک و یا ایستا (permanent)، اساس بر طراحی و اجرای برای استفاده در بلند مدت میباشد. در این حالت بام سبز به بخشی از بدنه اصلی ساختمان تبدیل میشود. در این ساختار با توجه به ملاحضات و استاندارد های تعریف شده، نیاز به ایجاد زیر ساخت مناسب الزامی میباشد. متاسفانه برخی سازندگان و فعالان بی تجربه در صنعت بام سبز، اقدام به اجرای غیر اصولی بام سبز دائم نموده و تنها ظاهر بام را شبیح سازی می نمایند. ولی در باطن از ساختار ها و استانداردها پیروی نکرده و احتمال تخریب در این بام های سبز بسیار بالا میباشد. اصولا این ساختار ها به دلیل ساختار Spotting Exhaust دچار مشکلات اولیه شده که به مرور بر این مشکلات افزوده میشود. شکل زیر نمونه ای لایه بندی به منظور طراحی و اجرای بام سبز به صورت دائم میباشد.
- بام سبز Mobile یا مدولار:
بام سبز مدولار که در ایران به آنها جعبه گیاه نیز گفته می شوند، دارای استانداردهای ویژه خود میباشند و اصولا در اروپا به صورت Extensive و جهت کاهش مصرف انرژی مورد استفاده قرار میگیرند. از آنجایی که هزینه های حامل های انرژی در کشور های اروپایی و امریکایی بالا بوده استفاده از سیستم بام سبز مدولار بیشتر جنبه اقتصادی و کاهش مصرف راداشته و کمتر جهت استفاده عموم میباشد.
سیستم اجرایی مدولار که در اکثر کشور های پیشرفته جهان اجرا میشود، دارای استانداردهایی است که این استانداردها با توجه به ساختارهای Spotting Exhaust شکل میگیرند. سیستم مدولار استاندارد میباشد دارای استانداردهایی با گیجهای چند وجهی و شبکه ای میباشند که در ساختار این سیستم عموما از recliner در استاندارد خود بهره می برند.
این سبک از طراحی و اجرای بام سبز با استفاده از جعبه های مخصوص و قابل اتصال به یک شبکه واحد تشکیل میشود. در این ساختار ها گونه های گیاهی بسیار محدود بوده و عموما به صورت متهای سدومی کاشت می شوند. هدف از ایجاد این بام های سبز مواردی همچون کاهش مصرف انرژی، افزایش عمر مفید بام و سازه و کنترل تهویه ساختمان میباشد و مصارف کاربردی دیگری ندارد. شکل زیر نمونهای از سیستم مدولار را به تصویرکشیده است.
انواع بام سبز از لحاظ ساختار اجرا
در حالت کلی و از نظر ساختار بام سبز به چهار دسته اصلی زیر تقسیم میشوند:
- گسترده
- نیمه متراکم
- متراکم
- شیبدار
بام سبز گسترده (Extensive)
بام سبز گسترده، به آن دسته از بام های سبز گفته میشود که پراکندگی بارهای ناشی از اجرای بام سبز به صورت یکنواخت و به میزان کم در کل سطح بام به صورت یکسان پخش میباشد. عموما در این گروه بام های سبز، سطوح بام پوشیده شده از گیاهان پوششی و با نیاز به حداقل عمق خاک میباشد.
محدود شدن پوشش گیاهی را می توان از نقاط ضعف این مدل طراحی و اجرای بام سبز برشمرد. هرچند هزینه اجرای کم، وزن کم، سرعت اجرا و هزینه های نگهداری نسبتا پایین از ویژگیهای این بام های سبز به شمار می رود. شکل زیر نمونهای از بامهای سبز گسترده میباشد. در زیر به بررسی دقیق تر مزایای این نوع بام سبز می پردازیم:
- سرعت اجرای به نسبت بالاتر
- هزینه پایین تر اجرا
- وزن کم به نسبت سایر بامهای سبز ( حدود 80 کیلو گرم بر متر مربع در حالت اشباع )
- قابلیت طراحی های گیاه محور و منظر محور
بام سبز نیمه متراکم (Semi-Intensive Green Roof)
این نوع بام سبز شامل کشت گیاهان با حجم ریشه بیشتر و دارای عمق بستر کاشت بالای ۳۰ سانتی متر تا ۱ متر است. از ویژگیهای اصلی میتوان به قابلیت اجرای متنوع تر و تقسیم بار بر اساس ساختار سازه اشاره کرد. بامها سبز نیمه متراکم که در برخی از سایت ها به اشتباه به نیمه متمرکز نیز معروف هستند، عبارتند از آن دسته از بامهایی که پراکندگی بارها بر روی سطح بام به صورت یکپارچه صورت نپذیرفته است.
عموماً این گروه از طراحی و اجرای بامهای سبز که دارای طرفداران بیشتری نیز هستند، بر اساس کاربرد، ساختار سازه و سایر محدودیت ها و مزیتها قابل اجرا میباشد. در روف گاردن های نیمه متراکم، مهارت طراحی و استفاده بهینه از فضا ها با توجه به ساختار سازه مهم ترین چالش اجرایی میباشد. شکل زیر نمونهای از بامهای نیمه متراکم میباشد.
- قابلیت طراحی های خلاقانه و توزیع بار بر اساس ساختار ساختمان
- قابلیت استفاده از انواع گونه ها و دسته های گیاهی
- قابلیت مرتفع کردن نواقص سازه ای ، مانند رایز ها ، نورگیر ها و …
بام سبز متراکم (Intensive Green Roof)
در این نوع طراحی و اجرای بام سبز قابلیت استفاده از گیاهانی با احتیاج به عمق خاک زیاد وجود دارد. از مزایای این نوع بامهای سبز که به باغ بام مشهور هستند، میتوان عدم محدودیت در انتخاب نوع گیاهان اشاره کرد. در این بامها میزان بار بر روی سازه باید از قبل محاسبه شده باشد. از ویژگیهای اصلی این گروه بام ها ساختار طبیعت گرایانه آن میباشد و کلیه محدودیت های کاشتی و گیاهی را از پیش رو بر می دارد. همچنین به دلیل ساختار متراکم، عایق بسار مناسب صوت و گرما، سرما میباشد. شکل 5 نمونهای از بام سبز متراکم میباشد.
بام سبز شیبدار (Sloping Green Roof)
بام سبز شیب دار، همان طور که از نامشان پیداست به بام های سبزی گفته میشود که شیب آنها بالای 15 درجه باشد. وجود شیب در این گروه بام های سبز ، باعث ایجاد چالش های اجرایی به ویژه در امر تثبیت خاک و بستر کشت دارد. این گروه از بام های سبز قالبا با ساختارهای گسترده اجرا می شوند و بیشتر در اروپا برای بخشی از بام های شیب دار رو به آفتاب کاربرد دارند. شکل رو به رو نمونهای از بام سبز شیبدار میباشد.
پیش نیازهای اجرای بام سبز
جهت طراحی و اجرای بام سبز، اولین پیش نیاز داشتن نقشه های سازه ای، معماری و تاسیسات میباشد. امکان و نحوه ورود تاسیسات و سیستم نورپردازی به روی سطح بام سبز از جمله چالش های پیش رو در اجرای آن میباشد. لذا دانش کافی در خصوص طراحی سازه و میزان محاسباتی بارهای مرده و زنده بسیار مهم میباشد. در زیر لیستی از پیش نیازهای اجرایی به اختصار بیان شده است:
- محاسبات سازهای ساختمان
- نقشه آرایش تیرها و ستون ها جهت بررسی بارگذاری ها
- نقشه معماری طبقات زیرین بام
- نقشه تاسیسات و محل خروج داکت ها
- محل رایزرها و ورود و خروج تاسیسات مکانیکال و الکتریکال
مقاله “امکانات روف گاردن” را از دست ندهید!!
طراحی بام سبز
طراحی بام سبز تبلوری زیبایی بر بام ساختمانهای شهریست که برگرفته از مجموعه ای از تخصص ها و دانش هاست. در واقع با ترکیب علم و هنر و تلفیق تخصص هایی همچون معماری، عمران، سازه، گیاه شناسی و کشاورزی و دانش پایه اکوسیستم می توان آثاری زیبا و جاندار را بر بوم بام خانه ها طراحی نمود. به زبان ساده طراحی بام سبز به نحوه چیدمان صحیح امکانات کاربردی، المان ها، گیاهان و مسیر ها حرکتی میباشد. در طراحی مسیر ها باید از اصول اصلی در زمینه طراحی Land Scape بهرهمند شد که خود بستگی مستقیم به سبک طراحی خواهد داشت.
آنچه طراحی و اجرای بام سبز را با مشکل مواجه میسازد، محدودیت ها و ملاحضات اجرایی و سازه ای پیش رو میباشد. طراحی و اجرای بام سبز نیازمند همکاری متخصصین در کنار هم بوده تا با رفع محدودیت ها، و اجرایی بودن ساختار های استاندارد در کنار زیبایی شناسی و معماری سبز یک اثر مانا را خلق نمایند. عموما طراحی بام سبز به دو دسته مجزا تقسیم میشود:
- طراحی با اهداف زیست محیطی و اقتصادی
- طراحی با هدف مصارف کاربردی و ایجاد امکانات
مراحل طراحی و اجرای بام سبز به شرح زیر میباشد:
مرحله اول: بازدید از پروژه و بررسی شرایط پیرامونی اعم از مکان جغرافیایی و بررسی زوایای دید . تجزیه و تحلیل شرایط محیطی ( جهت تابش خورشید – میزان لوکس نور- جهت وزش بادها – دید ها و مشرف ها و… )
- مرحله دوم: دریافت یا برداشت پلان بام سبز با تمامی ورودی ها و خروجی ها به صورت ازبیلت
- مرحله سوم: امکانسنجی و بررسی سازه ای و بررسی محاسبات سازه ای ، آرایش ستون ها و تیر ها
- مرحله چهارم: بررسی نیاز ها ، درخواستهای کار فرما و مشخص نمودن سبک های طراحی
- مرحله پنجم: اتد دستی و خلق کانسپت های اولیه
- مرحله ششم: ایجاد مدل های سه بعدی و بررسی دیتبل های چالش برانگیز
- مرحله هفتم: بررسی های نهایی طرح بر اساس محدودیت های سازه ای و امکان سنجی های اجرایی
- مرحله هشتم: مدل سازی کامل طرح به همراه جزئیات
- مرحله نهم: ارائه نهایی و ایجاد نقشه های فاز 2
انواع بام سبز از نظر طراحی
بام سبز به دو سبک اصلی کلاسیک و مدرن تقسیم میشوند، هرکدام با ویژگیها و طراحیهای مختلف. در زیر به تفصیل به هر دو نوع بام سبز پرداختهام:
بام سبز کلاسیک:
- معماری سنتی: بامهای کلاسیک تمایل به استفاده از عناصر معماری سنتی و سبکهای قدیمی دارند. برای مثال میتوان به استفاده از ستونها، طراحیهای چوبی، مصالح سنتی و نمای داخلی کلاسیک اشاره کرد.
- گلخانه و گلدانها: بامهای کلاسیک معمولاً دارای گلخانهها و گلدانهای زیبا و کلاسیک هستند که گلها و گیاهان تزیینی را در آنها کاشته و نگه میدارند.
- فونتان و استاتیوها: فونتانها و انواع استاتیوها با طراحیهای کلاسیک در بامهای کلاسیک معمولاً حضور دارند و به زیبایی و شکوه فضا اضافه میکنند.
- سنگفرشها و پلهها: در بامهای کلاسیک از سنگفرشها و پلهها با طراحیهای معمولاً گرانقیمت و زیبا استفاده میشود.
- گیاهان سنتی: در این نوع بامها، گیاهان و گلهای سنتی مانند گلهای رز، گلهای عبادی، و گیاهان باطرینواری اصولی تزیینی هستند.
بام سبز مدرن:
- معماری مدرن: بام مدرن دارای معماری ساده و خطوط کمی پیچیدهتر و مدرن هستند. طراحی معماری معمولاً با استفاده از فلزات و شیشههای بزرگ و باز هوا انجام میشود.
- گیاهان مدرن: در این نوع بامها از گیاهان مناسب برای طراحیهای مدرن استفاده میشود. گیاهان ساده با خطوط کمی تزیینی و درختان مناسب انتخاب میشوند.
- نورپردازی مدرن: استفاده از نورپردازی مدرن با LED و سیستمهای نوری هوشمند برای ایجاد جلوههای شبانه جذاب در بامهای مدرن بسیار رایج است.
- فضاهای بازی مدرن: در بامهای مدرن امکانات تفریحی مانند استخرها، زمینهای ورزشی و فضاهای بازی با طراحی مدرن حضور دارند.
- طراحیهای هنری مدرن: بامهای مدرن مدرن اغلب با نمایشگاههای هنری معاصر و طراحیهای مدرن هنری تزیین میشوند.
هر دو نوع بام کلاسیک و مدرن دارای جلوههای خود هستند و بر اساس سلیقه و استفاده مورد نظر، انتخاب میشوند.بام
آسیبهای زیر ساختی ناشی از اجرای غیر اصولی بام سبز
آسیبهای زیر ساختی ناشی از اجرای غیر اصولی در طراحی و اجرای بام سبز به هفت دسته اصلی تقسیم بندی میشوند که در زیر لیست شده اند.
- نفوذ ریشه: با توجه به جهت گرانش زمین ، آب های حاصل از آبیاری گیاهان به صورت مستقیم به سمت پایین حرکت کرده. از آنجایی که ریشه گیاهان دنباله رو آب میباشد، در آخرین صد آبی یا لایه ایزولاسون ریشه ها تجمع نموده و با تخریب این محیط باعث تخریب لایه ایزولاسیون می شوند . به این فرایند Root Penetrating یا نفوذ ریشه گفته میشود .
- آبهای اسیدی: از آنجایی که محیط خاک و گیاه اسیدی بوده و PH بین 4.5 تا 5.5 را دارا میباشد و آبهای خروجی ناشی از آبیاری آن دارای خاصیت اسیدی میباشد که در بلند مدت میتواند به لایه های زیرین اسیب برساند.
- تبخیر سریع رطوبت و منابع آبی: به دلیل عدم وجود خاصیت موئینگی و دسترسی به رطوبت زمین و از طرف دیگر وجود جریانات بادی و جوی و تابش مستقیم خورشید، منابع آبی برداشت شده توسط بستر کشت زودتر از حد معمول دچار خشکی می شوند که خود باعث آسیب به بافت خاک و ریشه میشود.
- مسدود شدن محل خروج آبها: با توجه به حرکت ریشه ها در مسیر آب های روان و تجمع در نقاط خروج ، و حرکت ریز ذرات در مسیر آبها ، باعث مسدود شدن مراکز خروج آب شده و پس از مدتی راه های خروجی به صورت کامل مسدود می گردند.
- آبهای راکد: از ازدحام بیش از حد ریشه ها و ریز ذرات در محل های خروجی یا بانک های کوچک آب ، سرعت و میزان حرکت آب کاسته شده و باعث ایجاد باکتری و گندیدگی ریشه ها و گیاه میشود.
- تخریب های ناشی از نشست های ساختمانی: با توجه به نشست های ساختمان در طی چند سال اول احداث، و یا حتی بروز زلزله های کوچک امکان ایجاد ترک یا آسیب در لایه های ایزولاسون بالا میرود. در این صورت نیاز به استفاده از متریال هایی با قابلیت کشسانی و حفظ الاسیته بسیار احتیاج میباشد.
- محیط مناسب رشد باکتری و علف هرز: با توجه به خاصیت اسیدی محیط ناشی از آبیاری گیاهان ، فضای مناسب رشد باکتر ها ، جلبک ها و خزه ها ایجاد میشود . که خود باعث کاهش کیفیت فضای سبز و ایجاد مکانی برای تجمع حشرات موضی میشود.
اجزای تشکیل دهنده بام سبز
اجزا تشکیل دهنده اصلی بام سبز از هفت قسمت اصلی تشکیل میشود که در زیر و از بالاترین لایه تا پایین ترین لایه به اختصار درباره آنها شرح کوتاهی داده خواهد شد.
- پوشش گیاهی
هدف اصلی از اجرای بام سبز، استفاده از گیاهان با حداکثر کیفیت میباشد. در صورتی که بام سبز به گونه ای ساخته شود که از پوشش گیاهی مناسب و با نشاط برخوردار نباشد ، اصلی ترین هدف را زیر سوال می برد. استفاده از سبک و تنوع پوشش گیاهی، بستگی مستقیم به ساختار لایه بندی و نوع طراحی دارد. بسته به نوع و سبک بام سبز پوشش های گیاهی متفاوت خواهد بود. لازم به ذکر است شرایط اقلیمی و مکان قرارگیری، نقش بسزایی در انتخاب گیاهان و پوشش گیاهی را ایفا می نماید. ولی از آنجایی که بیشتر بامهای سبز (با توجه به محدودیت های سازه ای) به گونه ای طراحی می شوند که وزن مازاد به سازه تحمیل ننمایند، اغلب شامل گیاهانی هستند که بتوانند در خاک های کم عمق و با مراقبت و نگهداری کم هزینه رشد کنند.
- بستر کشت
بستر کشت یا خاک، مکانی جهت رشد و توسعه پوشش گیاهی میباشد. محیط کشت به واسطه الزامات خاص سازهای و استاندارد های FLL باید دارای وزن تعریف شدهای باشد و نسبت به خاک های نباتی و کشاورزی تفاوتهای ساختاری زیادی دارد. عموما خاک بام سبز بسته به نوع ساختار و بافت خاک باید دارای وزنی بین 550 کیلو گرم تا 850 کیلوگرم در هر متر مکعب در حالت اشباع کامل باشد.
- لایه فیلتر
لایه فیلترینگ در بام سبز وظیفه جلوگیری از انتقال املاح خاک و ریز ذرات به لایه های پایین تر از لایه زهکش را دارد. این فرایند به واسطه قرار دادن این لایه جهت فیلترینگ آب صورت می پذیرد که عموما توسط الیاف های مخصوص فیلتر خاک و یا الیاف های نبافت ژئو تکستایل صورت می پذیرد.
- لایه زهکش
وظایف لایه زهکش عموما بیش از یک مورد میباشد که در زیر به شرح آن می پردازیم
- جداسازی ابنیه و اجزاع تشکیل دهنده نهایی بام سبز از لایه های زیرین زهکش.
- ایجاد گذر مناسب و استاندارد جهت حرکت آبهای روان با سرعت استاندارد.
- هوا رسانی به ساختار بستر کشت و ریشه گیاهان
- لایه محافظ
لایه محافظ، همانطور که از اسمش پیداست وظیفه محافظت از لایه های زیرین خود در برابر فشار های ناشی از لایه های بالا دست خود را دارد. لایههای محافظ میتواند از جنس های مختلف باشد و در پارهای از موارد میتواند به دلیل ساختار اجرایی از لایه های بام سبز حذف گردد. یکی از مشکلات که لایه محافظ در برخی از سطوح میتواند ایجاد کند، جلوگیری از گذر مناسب آب و انسداد لایه زهکش توسط لجن و ریز ذرات باشد.
- لایه ضد ریشه
وظیفه لایه ضد ریشه جلوگیری از نفوذ ریشه گیاهان و آسیب زدن آنها به عایق ها و غشاء بام میباشد. عموما جهت جلوگیری از نفوذ ریشه گیاهان، از روش های مختلفی استفاده میشود. گروه تخصصی ویدکوگرین از تمامی این روش ها جهت جلو گیری نفوذ ریشه به بام استفاده مینماید. آخرین لایه از لایه های محافظ ریشه باید دارای ساختار های باشند که ریشه یا از آن گریزان باشد و یا نتواند به هیچ عنوان از آن گذر کند.
- لایه ایزولاسیون
وظیفه لایه ایزولاسون جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل غشاء بام میباشد. به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت باید با استفاده از متریال های استاندارد ایزولاسیون و آببندی بام سبز، پشت بام راعایق بندی نمود.
متریالهای استاندار جهت زیر سازی و لایه بندی بام سبز
ایزولاسیون بام سبز
یکی از مهمترین عناصر در اجرای بام سبز، لایه آببند یا ایزولاسیون بام سبز میباشد. البته لازم به ذکر است انتخاب نوع عایق که از قبل به روی بام جهت اجرا بام سبز شده، محدودیت ایجاد نمی کند. جهت ایزولاسیون بام سبز باید به مواردی از جمله هزینه اجرا، سختی اجرا ، نکات فنی مربوط به اجرای ایزولاسیون بام سبز و از همه مهم تر طول عمر عایق توجه کنیم. عایق قیر و گونی و عایق ایزوگام که امروزه به عنوان پر استفاده ترین عایق های رطوبتی هستند، به دلیل ساختار ملوکولی و نقاط ضعف موجود در آنها برای استفاده در بام سبز مناسب نبوده و میتواند هزینه ها و خسارات جبران ناپذیری را به بام شما اعمال نماید.
لایه ضد ریشه و کنترل کننده آن
می توان گفت مهم ترین نکته ایکه در اجرای در بام سبز باید مورد توجه قرار بگیرد، جلوگیری از نفوذ ریشه ها به لایه های ایزولاسیون و سپس بتن بام میباشد. برای کنترل ریشه ها ابتدا باید رفتار های ریشه را به درستی بشناسیم تا بتوانیم بدون آسیب رساندن به آنها، جهت کنترل ساختار ریشه در بام سبز برنامه هایی پیاده سازی نماییم. رفتار ریشه ها در بام به 5 دسته اصلی قابل تقسیم میشوند، که 2 مورد از آنها مربوط به کنترل رفتاری در بام سبز میباشد. همانطورکه قبل تر اشاره شد، وظیفه لایه ضد ریشه در بام سبز، جلوگیری از نفوذ ریشهها و جلوگیری از آسیب رساندن آنها به عایق ها و غشاء بام میباشد. به طور کل عملیات جلوگیری از نفوذ ریشه به خصوص در بام به 3 صورت زیر قابل کنترل میباشد.
- تله ریشه Green Roof Root Trap
- ضد ریشه توسط خاصیت شیمیایی
- ضد ریشه توسط خاصیت فیزیکی
ویدکو در طراحی ها و اجرا های خود از تمامی موارد فنی جهت کنترل ریشه و از هر سه روش فوق استفاده می نماید. در شکل رو به رو نمونه ای از لایههای ضد ریشه قابل مشاهده میباشد
زهکشی بام سبز
زهکشی، که با نام های زهکش، دمپر شیت یا شانه تخم مرغی مرسوم هستند، یکی از چالش های مهم در اجرای بام سبز میباشد. جهت بررسی زهکش ها ابتدا لازم به برسسی انواع ساختار های اجرای زهکش بام سبز هستیم. زهکش در بام سبز به سه روشSpotting Exhaust و Waste Exhaust و Exhaust Island تقسیم بندی میشود. ساختار های Spotting Exhaust از جمله ساختار های غیر استاندارد میباشند. به صورت کلی ساختارهای زهکش ، به سه صورت زیر در دسترس میباشند:
● درینیج های رولی Roll Base Drainage
● درینیج های تایلی Tail Base Drainage
● لایه های ساندویچی
به صورت کلی اگر بخواهیم در مورد وظایف مربوط به لایه زهکش صحبت کنیم، میتوان آن را به 3 دسته زیر تقسیم کرد:
- جدا سازی بستر کشت یا پوسته نهایی بام سبز از لایه های سطح زیرین بام سبز
- ایجاد گذر آب مناسب جهت هدایت آب باران و آب حاصل از آبیاری قطره ای و تحت فشار بام سبز ایجاد هوا دهی مناسب به ریشه ها
- ایجاد بستر هوا (تشک هوا) که نقش عایق های صوتی و حرارتی را بازی می کند.
فیلترینگ بام سبز
همان طور که قبل تر اشاره شد لایه فیلترینگ در بام سبز وظیفه جلوگیری از انتقال املاح خاک و ریز ذرات به لایه های پایین تر از لایه زهکش را دارد. به این منظور با قرار دادن لایه فیلترینگ، آب را از ساختار پوسته رها کرده و در شیب بام رها میسازد. شکل رو به رو نمونهای از لایه فیلتر میباشد.
مراحل اجرای بام سبز
مراحل اجرای بام سبز پس از آماده سازی نقشه های اجرایی به مراحل زیر تقسیم بندی میشود:
● مرحله آماده سازی زیر کار
● اجرای لایه های ایزولاسیون
● تست water proof inspect
● اجرای لایه ضد ریشه
● اجرای لایه زهکش و جا نمایی ذخیره ساز های آب
● تست عملکرد زهکش
● اجرای تله ریشه انتهایی
● اجرای لایه فیلتر درشت دانه
● شروع و اجرای ساخت بام سبز
زمان و فصل مناسب جهت زیرسازی بام سبز
جهت اجرای صحیح لایه بندی و زیر سازی بام سبز، زمان چندان اهمیت نداشته، هرچند که محدودیت هایی را جهت اجرا، به ویژه از لحاظ مدت زمان اجرا ایجاد می نماید. لازم به ذکر است بسته به نوع انتخاب ساختار لایه بندی بام سبز، اجرای برخی از لایه ها بر روی بام، وابستگی مستقیم به شرایط آب و هوایی داشته و میتواند زمان اجرای لایه بندی را افزایش دهد. برای مثال برخی از لایهها در حین اجرا ، تنها در مواقعی قابل اجرا هستند که سطوح کاملا خشک بوده و در یک فاصله زمانی رطوبت به آنها نباید انتقال یابد. و در برخی دیگر بهترین زمان اجرا باید در شرایط خاص برودتی صورت پذیرد.